Sum sum ai ngu tsun lang ai ga gaw Hka Hku Jinghpaw ga, Ding Mang ga rai nga ai. Shagawng bumga nam maling kata na kawa amyu ni yawng shi a aten ladaw nhtoi gu wa ai shaloi Kawa hpun, kawa ning hpang yawng shai wa ai, alap a malai apu pu wa ai, asi noi sumbraw wa ai hte asi myin wa ai, asi run hkrat wa ai, shagawng bumga na kawa maling ni bum ting, mung ting na kawa ni ladaw galai ai, kawa maling ni yawng hkraw zam mat ai, kawa amyu ni yawng Sum ai majaw, sum mat ai lam hpe Sum sum ai nga tsun ma ai. Sum sum ai lam gaw sum mat ai, kaba dik ai, sum mat ai lam re ai.
Ali ai nga nna tsun lang ai ga mung, Hkahku ga, Dingmang ga majing rai nga ai. Kawa amyu hpan ni sum ai majaw Nam maling kata na kawa amyu hpan ni yawng sum mat ai hkraw mat zam mat ai, dai kawa amyu ni a asi, sum si sha ai majaw nam kata na, Jinghpaw shagawng bum ga maling kata na dusat hkrum kanu ni laklai katsu law htam wa ai lam hpe “ali ai” nga tsun ai. Ali ai nga ai ga gaw lak lai chyalai mau hpa law htam wa ai lam hpe tsun ai re.
Yu;
-Buga sin ai yu
-Yulut yu zam yu
-Yuli yu
1. Buga Sin ai Yu: Buga sin ai yu ngu ai gaw galoi mung, buga ginra hte htuk ai hku nna matut manoi nga nga ai yu amyu ni re ai. Buga sin ai yu ni gaw Buga ginra hte htuk ai hku nna nga lawm ai re majaw masha hta hkra ai lam n nga ai. Hkai n mai ni a matu machyi ai lam n nga ai. Sum lam, machyi lam n nga ai, hkang n hkang ai.
2. Yu Lut, Yu Zam Yu: Yu lut, Yu zam yu gaw Yu Li yu baw hpan hta lawm ai. Raitim yu li yu madang n du ai. Yu lut yu zam gaw shigwang kaji, buga ginra kaji hta sha du kawai nna sharun jahten nga ai yu li kaji re ai. Yu lut yu zam gaw mung ting n machyi ai, mung ting n sum ai, shingwang kaji ginra kaji hta chyawm gaw tsawm ra hkra chye ai, sum ai lam machyi ai lam byin chye ai. Yu lut yu zam mung kawa sum a majaw byin wa ai re ai. Yu li yu gum din kaji rai ma ai.
3.Yu Li Yu: Yu li yu ngu ai gaw law dik, mau hpa gum din katsu wa nna masha a n gun, hpaji hte n lu shadaw ai, aten gadun, n htoi gadun hta yu mawru kaba kaput anin shang wa nna, masha ni a hkai n mai, yi sun hkau na na nsi nai si, hkai n mai ni yawng hpe jahten agrawp ya kau lu ai, n gun kaba dik, kaja dik gumdin katsu shang wa ai yu manam Yu hpyen hpung hpe yu li yu ngu ma ai.
5:1 Nam
Kawa sum sum ai lam a majaw nam maling kata na U gan, Hkru du, u byit, u tsa, u tswi ni mau hpa law htam gumdin wa nna, katsu anin wa ai lam gaw jan she shing nyip wa na daram law htam wa ai hte maga mi hku nna shinggyim masha ni a hkrai n mai ni hpe zingri sha jahten ya nga ai, mauhpa law htam ai lam byin wa ai.
Shingdai, Sumbra, Ladung, Tunghtet ni ali wa ai lam:
Kawa sum sum wa ai ladaw ni hta hkai n mai ni hpe sha jahten ai, shinggyim masha ni hpe zingri ai hte kaga arai hkrung amyu ni, kaga ladung amyu ni yawng mung mauhpa laklai law htam gumdin katsu wa ai hte shinggyim masha ni hpe zingri ai, hkai n mai ni hpe sha jahten ya ai lam ni byin pru wa ai.
Sum si (kawa si) gaw kaji la ai raitim dai sum si hta sha ai nam maling kata na du sat ni, yu ni, u ni hte kaga arai hkrung kanu ni a matu mauhpa n gun byin ya ai. Hka kata na nga, amyu ni pyi laklai law htam wa ai. Sum si gaw nam na du sat ni hta, laklai ai n gun, Homone n-gun tsi kaba byin ya sam ai. Yu kanu, U gan kanu ni gaw sum si sha ai shaloi Homone n gun law lu wa ai majaw n htoi (40) ya ladaw hta kalang, kalang kasha hkai lu ai. Kalang mi hta kasha 10-20 hkai lu ai. Dai majaw nam de nga ai yu ni, U gan, Ubyit, Utsa ni kaga ladaw ni hta htam law law jan nna mauhpa mayat, mauhpa law htam wa ai. Laningmi laman aten gadun hta mau hpa arai hkrung, dusat hkrung kanu ni tai wa ai. Ningrai byin wa ai lam hpe bumga na masha nkau mi tsun ai gaw Yu Li yu gaw lamu de na di hkrat ai re nga kam ma ai. Shanhte a mahkrum madup lam hpe grai tsun jahta sakse hkam ma ai. Yu li yu gaw lamu de na di hkrat ai ngu hkrak kam ai nga nga ai. Raitim lamu de na yu gumdin ai hkrat ai gaw n rai, aten ladaw du, nhtoi gu wa nna, Sum si a majaw nam na arai hkrung ni hta laklai ai n-gun tai ya ai “Homone” atsam a majaw byin ai lam re. Dai gaw teng dik ai byin masa lam yan rai nga ai. Aten gadun nhtoi gadun hta lak lai dik ai mauhpa law htam anin kaput wa ai lam re ai.
Shagawng bumga hta lanam ladaw du shang wa na ten ladaw hta hka kaba na nga, “nga htang” ni gaw hka shi de gumdin anut lung nna chya wa ai. Dai nga htang ni anut gumdin makai lung chya wa ai shaloi nga htang luksuk hte rau kazu, chyahkan, sumprun,k nga yan, nga dawt, nga deng ni hte lapu shu ni yawng anut makai lawm wa ai. Dai hte maren Yuli yu ni ga ntsa e ali wa nna du kaput wa ai shaloi muing ga ningtsa e nga ai yu baw hpan ni yawng, ga nhkun kata hta rawng ai Yu bawhpan ni, ga ginlawng hku, lungpu hku de nga shanu ai yu baw hpan kaji kaba yawng gumdin katsu rawt kanawng mat wa ai. Dai yuli yu gumdin lai wa ai hkang gaw yi hkyen da ngut sai yi ngam hkang hte grai bung ma ai. Hpun ru kaji kaba, kahtan, sumpra, naw nam maling yawng azat kawa jahten kau ai gaw ga gahkyeng lau nhpu she mawng rai nga ai.
Bumga na ga shagawp gaw; “Nga htang chya yawng ngatin katsu ai. Yu ali yang yudin katsu ai nga tsun ai. Dai ga gaw grai teng ai ga rai nga ai.
5:2 Yuli Du Wa Na Shawng Na Kumla
Yuli yu a hpang hku wa tsin yam hkan nang nga ai. Dai majaw yuli hku wa du pru wa na shawng na byin wa ai kumla hpe atsawm matsing da ra ai. Yuli a shawng na kumla gaw nam kata na Ugan, Ubyit, Utsa, Utswi ni mau hpa laklai law wa ai lam re. Shagawng bumga yi yan wa ni hte gat hkai da ai hkai n mai, nsi naisi a nli tum ni hpe kashun kashe rai akrawk hta sha shaw sha wa ai lam lak lai byin wa ai. Hkai nu pawt hte mam pawt ni hpe yi ngam daw nna ahpre sha, achye sha, htu shaw sha ai lam lak lai byin wa ai. Gade jahtau marawn gawn shachyut tim dai hkai n mai ni a hpyen rai nga ai U ni gaw gumdin kayin katsu nga ai. Moi na ji wa ni tsun da ai ga mung Ugan law jang hku wa du na re. Yu li hku wa du na re da! Nga tsun da ma ai. Ji wa ni a htet da ai ga teng nga ai.
Kawa amyu ni sum sum ai majaw nam na U ni rai nga ai U-gan, U-byit, U-tsa, U-twi ni mau hpa law htam ali wa ai.
Kawa amyu hpan ni sum sum ai majaw ladung, shingtai, sumpra, tung htet hte nga hkyi ladung amyu ni na chying ali wa ai.
Kawa amyu hpan ni sum sum ai majaw yu baw hpan ni gumdin katsu ali wa ai. Ndai hkrung kanu ni gaw shagawng bum yi ya wa na hkai nmai ni a hpyen majing tai ya ai. Hkai nmai ni hpe agrawp azat sha jahten ya ai.
5:3 Yuli Yu Ni Hpe Gasat Ai Lam:
Yuli yu ni du wa ai shaloi yi yan wa na hkai nmai ni hpe maga na matu ladat amyu myu, hpaji amyu myu lang nna gasat shakut ma ai.
Lanyau yan nu wa ni, yuli yu manam ni du pru wa ai shaloi yi yan wa na hkai nmai ni hpe maga la lu na matu nta na Nyauyan Nu wa ni hpe sa woi nna yi yup woi ai shaloi nnan jang gaw Nyau yan nu wa ni yu hpe kashun kashe rim sha ai. Sha hkru tim yu ni hpe rim sat shajawng da ma ai. Raitim yu ni gaw yan hkrai yan law hkrai law yan kaput wa ai hte shani shana yu ni kamawng jawng wa jang Nyau yan nu wa ni mung am mat ai hpang e gaw nyau ni mahtang yu ni hpe hkrit mat wa ai. Nyau ni hpe kasawt ai yu li yu ni gade yan kaput wa tim Nyau ni yu hpe n kam rim mat ai. Sha mung n kam sha mat ai. Dai majaw Yu li yu manam ni du wa ai shaloi nyau yan nu wa ni hpe dang kau ma ai.
Yu si tsi lang nna yu li yu manam ni hpe gasat ai lam: Yu li yu manam ni du wa ai shaloi lu mai ai yu si tsi ni yi yan wa ni hta gat jaw ayai ai lai hku nna yuli manam ni hpe gast ma ai. Yu si tsi lang nna yu manam ni hpe gasat ai shaloi yu I si jawng ai lam mu lu ai. Raitim yu ni n ma lu ai: grau grau she law kanawng jawng wa ai. Dai majaw yu li yu manam du wa ai shaloi yu si tsi hte gasat tim n dang lu ai.
Kayat kahtam ai hte mahtang galaw nna gasat ai lai: yu li yu manam luksuk ni du wa ai shaloi yi yan wa ni hpe shinggrup nna nhpan kum ai mahtang galaw shajang da ai, hte yu ni hpe gayat kahtam shakut ma ai raitim n dang di mai ai.
Sinat gap: bau dum: wan shanan hpai nna yu li yu ni hpe shachyut shamyit gasat ai. Yu li yu manam hpung ni du wa ai shaloi yam htum nna dumhpau sanat kaji kaba kabaw gap ai. Mare ting na bau kaji kaba ni dum wan shanan hpai nna garu marawn jahtau nna yu li manam ni hpe shachyut tim n dang di lu ai.
Yu li yu manam ni du wa ai shaloi shagawng bumga de nga nga ai amyu masha ni gaw shana aten hta rai jang yu gawn yu gasat: shani e rai jang U gawn shakut rai n yup n sha shakut tim n dang lu ai. Hpang jahtum e shinggyim masha ni a n-gun htum, hpaji mung htum rai nna shinggyim masha ni mahtang asum jaw ra mat nna yu li yu ni gaw shinggyim masha ni a ntsa e awng dang lu mat ai. Shinggyim masha ni gaw masin kahpra, lahpawt myit a majaw myit yawn myit ru hkrap myi prwi yan hkrat ai myi prwi n htum sai. Yi yan wa na hkai jahting da ai Hkai nmai nsi naisi ni yawng hpe yu li yu manam luk suk ni e sha agrawp jahten shaza sha shama yaai hpang shinggyim masha ni gaw maroi n ni masin n si ai lam hpe kumla madun da ai lam gaw yi wa ni hpe gran daw azat lang kau ma ai rai.
Yu li yu ni yi na hkai nmai ni hpe sha jahten ai lam: Shagawng Bum Ga na yi yan wa ni de yu li yu ni yu manam ni du wa ai shaloi yu li yu ni hkai nmai hte mam hpe sha ai ngu ai gaw angwi tausu rai loi loi sha ai n re. Marit nan sawn ai, n-gun alu rai marit maroi rai tu tsawm ai, hkainu ngawng ni yi mam ni atsawm garai n myin ai daw la garai n ram ai, hkai nmai ni hpring ai tu tsawm ai yi yan wa ni yi baw ni na hkai nmai ni yawng mayawng hpe lana hkum shana hkum mi hte sha hkrai atsai awai tap rap gawt rap rai shanut sumpum shatsai kau ai lam re. Shana e yu li yu ni htim shang nna sha agrawp kau ai yi yan ting gaw shani e jan bai kahtet jang yi kran nat kau na zawn san hkra azat jahten kau ya ai lam rai nga ai.
Yu li yu ni lai ai lam: yu li yu manam ni gaw mi shawng kaw na nga ai Buga Ginra sin ai yu ni hte sat akyang n bung ai yu li yu ni gaw gumdin katsu shabawn let htim kanaw yan lai wa ai. Yu li yu gumdin katsu yan lai wa ai hpe myi hte mu hkrup ai ni nga ai. Yu li yu ni gumdin yan lai ai hta kaba dik ai yu kaba (sha hku) kaba ni shanhte a lai na lam shawng nna kaji ai yu ni gaw shingdim hkan nna yan lai ai. Ga lam she lagrawt tawn hkra yan ai yu ni gaw yu mun sen rai nga ai. Sat kahtam kasat shachyut gwi na n sawn ai. Nsa sa tik nna htim kahtam na ngu shanang sa jang yu ni gaw bra ayai mat ai. Masha a shingran katsi jang bai matut yan lai ma ai. |Dai gaw myi hte chyaw yu li yu ni yan lai lam hpe mu ai masha ni tsun jahta ma ai. dai gaw teng ai lam re. Yu li yu ni yan lam hpe ngai nan mung mu yu sai. 1977 ning October shata hta yan lai ai yu li yu ni hkang ngai mu da ai gaw Htang ga mare kaw na Mile 4 tsan ai Magawng Laja ga hte Shang Hka a lapran e Shang Hka hpe hkan nna Hka Hku kaw na Hka Nam maga de yan lai yu wa ai yu li yu ni a Hkang Pe-200 n yawm ai Kahtan, Shingbwi, Hpunru kaji kaba, naw nam katsing jahkraw yawng hpe kawa azat, kahtam kahtaw, amwi amyit di kau nna ga nsam ga hkyeng nbun she kamawng mat ai.
Yuli yu ni gaw yu manam luksuk ni rai nga ai. Dai majaw shara mi kaw na shara langai mi de, bum langai mi kaw nna langai mi de kashun kashe rai kamawng kanawng yan wa ai yu ni re ai. Nam
5:4 Yuli Yu Hpung Mali Hka, Hkanu Ni Hpe Rap Lai Di Ai Lam
Yuli yu hpung ni mali
Galoi mung anhte mu yu ai nta wang kata hta tu ai hpun hta machyu nga ai hpun ntsa na chyahkrau tsip ni hpe atsawm masam dinglik yu ai, chyahkrau kanu ni gaw shada da langai hte langai kawa hkat noi hkat nna sumri zawn tai hkra gumdin katsu ai. Hpun ndung de na hpun lap hte hpun lakung ni hpe matut da lu hkra chyahkrau kanu ni law law gaw gumdin katsu ai sumri langai sha shatai la ai. Hpun ndung na hpun lap hpun lakung langai hte langai shada matut hkra hkat lu hkra gang da lu sai nga jang chyahkrau kanu ni a n-gup kaw na naw hte lawan ladan rai mahpat shapraw nna chya matut la ma ai. Dai ladat hku nna chyahkrau kanu ni hpun ndung hta shi a tsip galaw la ma ai.
Yuli yu hpung ni mung hka kaba Mali Hkanu ni hpe lai di lai rap wa ai shaloi hka la-ing nung ai shara hta machyaw hpawng katsu gumdin nga ma ai. Hka rap na yu hpung ni yawng hkum wa ai shaloi yu kanu kaba shi a nmai mai tsan hta yu kaji kaba shada da n-gup hte kawa hkat, lagaw hte magra dek hkat nna yu hpung ting shachyaw gumdin katsu nhtawm jahtai katsu daram kaba hkra makai gumdin shabawn gumdin nna hkanu a ndai hkran kaw na wora hkran matut mat hkra yu li yu hpung ni yan lai rap ma ai. Ndai lam hkrak byin mai ai lam re hta n ga hkrak nan byin ai lam re ai. Dusat ni hta shanhte shada chye na hkat ai aga hkrum hkat ai, shada kamhpa hkat dik nga ai, madat hkat ai. Hpaji matut hkat ai, n-gun atsam mung matut hkat nga ai. Dusat ni hta solid subject rader machye machyang lu ma ai. Shinggyim masha ni mahtang she dusat ni kaw na hpaji la, kasi la rai nga ai mau mwi law law nga nga ai n rai ni?